Çocuklara Yönelik Animasyon (Çizgi Film) Senaryosu: Teknik

     Şimdi teknik açıdan senaryoyu ele alacağım ama burada senaryonun biçimsel özelliklerine değinmeyeceğim. Birçok senaryo yazım programı var, bunlardan birini kullanarak rahatlıkla senaryo yazabilirsiniz. Ben Celtx veya Final Draft’ı öneririm. 

     Senaryo yazma süreci üç aşamadan oluşur: Sinopsis (Premise), Tretman (Outline) ve senaryo (Script)… Sinopsis, hikâyenizin 3-5 cümlelik özetidir. Tretman, hikâyenizin sahne sahne belirlenmesidir. Hangi sahnede, hangi olayların ya da gelişmelerin yaşanacağı detaylı bir şekilde belirlenir. Senaryo da tüm hareket ve diyalogların yazıldığı süreçtir.

    

     Senaryoda her şey betimlenmelidir. Ancak bu edebî olarak değil, görsel olarak yapılmalı. Bir resmi anlatmak gibi… TRT’de yıllarca resim yapan kıvırcık saçlı Bob Ross’u hatırlarsınız. 

Bob Ross resim yaparken tuvale yaptığı her hareketi betimlerdi. “Şurada bir elektrik direği olsun. Belki bir kuş yorulduğunda bunun üzerinde dinlenir. Ya da yuvasını buraya kurar.” ya da “Burada dalgalar kıyıya vursun.” derdi ve bunları da resminde görebilirdiniz. Ressam bu betimlemeleri yaparken donuk bir resim değil, yaşanılan bir dünyayı anlatırdı. Senarist de bu şekilde hayalinde canlandırdığı resmi somut bir şekilde ifade etmeli. Sonuçta yazacağınız senaryo yazılı olarak izleyiciye ulaşmayacak, görsel olarak ulaşacak.

    

     Duygu durumları açık açık belirtilmeli. Soyutlama yapılmamalı. Örneğin, “karakter doğum günü hediyesini açarken çok heyecanlıydı” yazmak yerine “hediyesini açarken heyecandan titriyordu” demek daha uygun olacaktır. Yani her şey görsel olarak betimlenmelidir.

     Çocuklar için yazıyorsanız birtakım olayları hem diyalog hem de görselle anlattığınızda o durum ya da verilmek istenen ileti daha rahat anlaşılır, daha kalıcı olur ve iyice pekiştirilir. Eğitimci Edgar Dale, bireylerin yaşantıları ve öğrenmeleri arasındaki ilişkiyi göstermek için bir Yaşantı Konisi oluşturmuştur. Dale’e göre öğrenme ne kadar duyuya hitap ederse o kadar güçlü olur. Öğrenme için en etkili duyu organı gözken etkisi en az olan duyu organı kulaktır. Dolayısıyla olayları sadece diyalogla vermek yeterli olmayacaktır. Bunu görselleştirmek de gerekir. Ayrıca animasyonda diyalog üzerine kurulu espriler kadar görsel espriler de dikkat çeker. 

Tom ve Jerry buna en güzel örnek. Gerçi pedagoglar Tom ve Jerry’i eleştiriyor ama ne anlatmak istediğim umarım anlaşılmıştır.

     Kısa ve akıcı diyaloglar yazılmalı. Örneğin, 3-6 yaş için bir senaryo yazıyorsanız diyaloglar kısa tutulmalı ve bir cümlede en fazla beş kelime olmalı. Yaş seviyesi arttıkça cümledeki kelime sayısı da artabilir. Akıcı diyalog yazmak için de bir karaktere arka arkaya iki cümle söyletmek yerine diğer karakterleri de devreye sokarak yönlendirme yoluyla diyaloglar ilerlemeli.

     Didaktik cümlelerden kaçınılmalı. Bana göre bu nokta çok önemli. Bütün bir animasyonda anlatılmak istenen, filmin sonunda tek bir karaktere söyletilerek veriliyor. Birçok çizgi filmde bu durumu gözlemlemek mümkündür. Didaktik cümleler yerine anlatılmak istenenler, yukarıda da belirttiğim gibi görsel olarak filmin bütününde görülmeli ve hissedilmelidir. Senaryodaki bütün unsurlar, filmin ana fikrini desteklemelidir.

     Bana göre animasyon bir çocuğa benzer. Çocuklar meraklı olurlar, her şeyi öğrenmeye çalışırlar. Animasyonda da bu merak olmalı. Çocuklar animasyonu izlerken “Bundan sonra ne olacak?” sorusunu sormalı. Nasıl ki çocuklar heyecanlıdır, yerinde duramazlar. Animasyonda da heyecan olmalı. Sürükleyici bir olay çerçevesinde izleyiciyi heyecanlandırmalı. Çocuklar duygularını rahatlıkla ifade ederler. Yer ve zaman önemli değildir. Ağlamak istediklerinde ağlarlar, gülmek istediklerinde gülerler. Animasyonda da duygu durumları belirgin ve yoğun bir şekilde verilmelidir. Animasyon yönetmeni ve yapımcısı Andrew Stanton, Pixar filmlerinin en sevilen unsurunun kalbi olduğunu söyler. Senarist de karakterlerin duygularını göz ardı etmemelidir. Çocuklar neşeli ve eğlencelidirler. Çizgi filmde bu eğlence sürdürülmeli, komik durumlarla çocuklar eğlendirilmeli.

     Kısaca bir animasyonda olması gereken unsurlar şunlardır:

     -Merak (Bundan sonra ne olacak?)

     -Heyecan (Sürükleyici bir olay)

     -Duygu (Karakter)

     -Eğlence (Komik durumlar)

     Umarım yazdıklarım çocuklara yönelik animasyon senaryosuyla ilgili az da olsa size bir fikir vermiştir. Bu çalışmanın konusu senaryonun içerik ve teknik açıdan bir çerçevesinin olduğudur. Ama ana fikir, kendinize sınır koymayın, yapımcınızı ikna edinJ 

Nefise Abalı